ไม้มงคล 9 ชนิด

โบราณกาลมา นิยมใช้ไม้มงคล 9 ชนิดปักกับพื้นดินที่จะทำการปลูกสร้างอาคาร บ้านเรือน โดยเลือกไม้มงคลที่เป็น "ไม้มงคลนาม" หรือชื่อเป็นมงคลเท่านั้น ได้แก่
1. ราชพฤกษ์
2. ขนุน
3. ชัยพฤกษ์
4. ทองหลาง
5. ไผ่สีสุก
6. ทรงบาดาล
7. สัก
8. พะยูง
9. กันเกรา เหตุที่เลือกไม้มงคลนามทั้ง 9 ชนิดนั้น เพราะนามมงคลที่มีความหมายตามนี้ค่ะ

ราชพฤกษ์ หมายถึง ความเป็นใหญ่พร้อมอำนาจวาสนา คูน หรือ ราชพฤกษ์ ชื่อสามัญเรียก Golden Shower ถือเป็นไม้มงคล เพราะเป็นทั้งสัญลักษณ์ทางศาสนาและเป็นไม้ประจำชาติไทย นิยมปลูกในสวน ตกแต่งริมถนน เพราะความสวยงามของดอกสีเหลืองอร่าม ช่วงออกดอก คือ ระหว่างเดือน ก.พ. - พ.ค. ต้นราชพฤกษ์จะทิ้งใบ แล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลืองสดทั้งต้น ราชพฤกษ์ ปลูกได้ดีทั้งดินทั่วไป และริมทะเล แต่มีข้อระวังคือ ไม่ควรปลูกในที่มีระดับ น้ำใต้ดินสูง เพราะจะทำให้รากเน่าได้ อีกข้อควรระวังคือ ไม่ควรปลูกเป็นจำนวนมากๆ ในพื้นที่เดียวกัน เพราะหากมีแมลงประเภทเจาะไชกิ่ง และลำต้น อาจทำให้ตายทั้งกลุ่มได้ ราชพฤกษ์สูง 8 - 15 เมตร ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่เรียงสลับ มีใบย่อย 3 - 8 คู่ แผ่นใบรูปป้อม รูปไข่ ดอกสีเหลือง ออกเป็นช่อตามซอกใบ หรือตามกิ่ง ยาว 20 - 45 เซนติเมตร ผลเป็นฝักทรงกระบอก ยาว 20 - 60 เซนติเมตร ชอบแดดจัด กลางแจ้ง น้ำปานกลาง ประโยชน์ : สามารถใช้รากต้นราชพฤกษ์ ฝนทาแก้กลาก เป็นยาระบายอ่อนๆ รากและแก่นต้นเป็นยาขับพยาธิ เปลือกและไม้ใช้ฟอกหนังได้ และยังใช้ทาแก้ผดผื่นตามร่างกาย ส่วนใบ ใช้ต้มกินเป็นยาระบาย ดอกคูน ไม่ใช่แค่สวยแต่ยังมีคุณสมบัติในการแก้ไขได้ด้วย ทานโดยลวก หรือทานสดๆก็ได้ ฝักคูน ที่สีดำๆยาวๆแตกง่ายๆนั้น เนื้อในฝักมีรสหวาน ทานเป็นยาระบาย และช่วยบรรเทาอาการแน่นหน้าอก แก้ขัดข้อ ด้วยค่ะ ขนุน หมายถึง ให้การเกื้อหนุนผู้อยู่อาศัยให้ร่ำรวย เจริญรุ่งเรืองยิ่งขึ้น ขนุน ชื่อสามัญเรียก Jackfruit Tree เป็นไม้ยืนต้นสูงกว่า 6 เมตร เรือนต้นทรงไข่ มัน้ำยางข้นเหนียวสีขาว ใบเดี่ยวเรียงแบบสลับ ทรงใบปลายมน เนื้อใบเงามันสีเขียว ดอกออกตามข้อกิ่ง ผลออกตามลำต้น ผลอ่อนมีกลิ่นหอม ผลแก่มีก้านผลจากลำต้น ผลขนาดใหญ่มีน้ำหนักมาก สีเหลือง เป็นผลรวมหลายเมล็ด เนื้อในขนุนสีเหลืองมีกลื่นหอม รสหวาน แต่มียางมาก นิยมรับประทานเป็นผลไม้ ขนุนเป็นผลไม้ตามฤดูกาล ออกหน้าร้อน ขนุนชอบแดดจัด กลางแจ้ง น้ำปานกลาง ดอกขนุนจะออกปีละ 2 ครั้ง ช่วงธ.ค.-ม.ค. และเมษ.-พ.ค.ของทุกปี ประโยชน์ : ผลสุกใช้ทานเป็นผลไม้รสดี หอม หวานอร่อย ผลอ่อน ใช้ปรุงอาหารได้ เช่น ตำขนุนที่เป็นอาหารเหนืออันลือชื่อ ส่วนเมล็ดขนุน ต้มสุกแล้วใช้ทานได้ มีรสมันอร่อย เนื้อไม้ขนุน ใช้ทำพื้นเรือนและสิ่งก่อสร้างต่างๆได้ เพราะมีความแข็งพอประมาณ แต่ไม่ทนปลวกนะคะ นอกจากนี้ยังนิยมนำไม้ขนุนไปทำ ครก สาก หวี ระนาด ยังค่ะยังไม่ไหมดประโยชน์ของขนุน รากและแก่นขนุน ให้สีเหลืองจึงสามารถนำมาใช้ย้อมผ้าและแพรไหม ส่วนราก ยังนำมาปรุงเป็นยาแก้ท้องร่วง แก้ไข สุดท้ายคือใบ นำมาเผาไฟกับซังข้าวโพดให้ดำเป็นถ่าน แล้วใส่รวมกับกะลามะพร้าวขูดโรยรักษาบาดแผลได้ค่ะ ชัยพฤกษ์ หมายถึง มีโชคชัย มีชัยชนะเหนือศัตรูและอุปสรรคต่างๆ ชัยพฤกษ์ ชื่อสามัญเรียก Pink Cassia, เป็นพรรณไม้ยืนต้นสูงกว่า 4 เมตร ผลัดใบ เรือนยอดรูปร่ม แผ่กว้าง ใบประกอบขนนก รูปไข่แกมรูปรี ใต้ใบมีขน ออกดอกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง มี 5 กลีบ สีชมพู โคนคอดเป็นก้านดอกจำนวนมากออกดอกช่วงเดือน กุมภาพันธ์ - เมษายน ดอกจะสีเข้มกว่ากัลปพฤกษ์ ดอกมีความพิเศษตรงที่ เมื่อบานใหม่ๆจะเป็นสีชมพู แล้วเปลี่ยนเป็นสีเข้ม พอใกล้ดอกโรยสีดอกจะเปลี่ยนเป็นสีชมพูอ่อนเกือบขาว ดอกออกตามซอกใบเป็นช่อตามยอด ชอบแดดจัด กลางแจ้ง น้ำปานกลาง ประโยชน์ : เนื้อในฝักเป็นยาระบายอ่อนๆ ใช้ปลูกประดับในสวนของบ้านที่ต้องมีพื้นที่กว้างสักหน่อย หน้าดอกจะพราวดอกเต็มต้นสวยงาม เหมือนซากุระเมืองไทย ไผ่สีสุก หมายถึง ความสุขกายสบายใจ ไร้ทุกข์โศกโรคภัย ไผ่สีสุก มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Bambusa blumeana เป็นไม้ยืนต้นตระกูลไผ่ เมื่อโตเต็มที่สูงกว่า 10 เมตร ลำปล้องแข็ง ผิวเรียบเป็นมัน ข้อไม่พองออก มีหนามโค้งออกเป็นกลุ่มๆละ 3 อัน ลำต้นมีรูเล็กและเนื้อหนา ใต้ใบมีสีเขียวอมเหลือง ขอบใบสาก ใบเล็กมีขนอ่อนๆ ชอบแดดจัด น้ำปานกลางถึงน้อย ไผ่สีสุกนี้ทนแล้งได้ดี ประโยชน์ : นิยมปลูกเป็นรั้วขอบแนวรอบบ้าน กันลม แบ่งอาณาเขต หน่อไผ่สีสุกเมื่ออยู่ใต้ดินใช้ปรุงอาหารรสดี เมื่อโผล่พ้นดินราว 20-30 ซม. นิยมนำไปทำหน่อไม้ดอง ให้รสเปรี้ยว มีสีขาว เนื้อไม่เปื่อยเหมือนหน่อไม้ชนิดอื่น ในชนบทนิยมใช้ลำไผ่ไปสร้างบ้าน เพราะเนื้อไม้ทีคุณสมบัติแข็วแรง ทนทาน และนำมาทำเครื่องจักสานได้ ไผ่สีสุกยังนิยมนำเยื่อมาทำกระดาษเพราะให้เนื้อเยื่อสูง ทองหลาง หมายถึง เงินทอง ทรัพย์สิน มากมายไม่มีขัดสน ทองหลาง มี ใบ 2 ชนิด คือ ทองหลางใบเขียว และทองหลางด่าง ซึ่งในที่นี้ก็ถือว่าเป็นนามมงคลทั้ง 2 ชนิด หรืออีกชื่อที่เรียกกันจนดู Hiso ก็คือ ปาริชาต นั่นเอง ส่วนที่นิยมปลูกกันมากได้แก่ ทองหลางด่าง ชื่อสามัญเรียก Variegated Coral มีทั้งดอกส้ม และดอกขาว เป็นไม้ยืนต้น สูงประมาณ 6 เมตร ผลัดใบในฤดูร้อนเพื่อรับดอก สูง 5 - 10 เมตร กิ่งอ่อนมีหนาม เรือนยอดเป็นพุ่มกลมโปร่ง ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย 3 ใบ ใบกลางจะโตกว่าสองใบด้านข้าง ออกดอกเป็นช่อยาวประมาณ 30 ? 40 ซ.ม. รูปดอกถั่ว สีแดงเข้ม ออกดอกระหว่างเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ ผลเป็นฝักยาว 15 - 30 ซ.ม. โบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกต้นทองหลางไว้ประจำบ้านจะทำให้มีทองมาก มีความร่ำรวย เพราะทองหลางเป็นไม้มงคลนาม คือมีทองมากมายหลากหลาย ทองหลางยังมีใบสีทองยังมีความสวยงาม ดุจประกายทองสีเหลือง ควรปลูกต้นทองหลางไว้ทางทิศเหนือผู้ปลูกควรเป็นผู้ที่เกิดในปีมะแมเพราะต้น ทองหลางเป็นต้นไม้ประจำปีมะแม และควรปลูกในวันเสาร์เพื่อความเป็นมงคลยิ่งขึ้น ทองหลางด่างชอบแดดจัด กลางแจ้ง น้ำปานกลาง ประโยชน์ : ปลูกเป็นไม้ประดับ ใบทองหลางและยอดอ่อน ช่วยขับสมหะ แก้ลมพิษ แก้ตาแดงหรือนำใบมาตำผสมกับข้าวสารช่วยพอกฝี แก้ปวดแสบปวดร้อน ใบทองหลางเขียว นิยมนำมาทานกับเมี่ยงคำอีกด้วย ทรงบาดาล หมายถึง ความยิ่งใหญ่ มีอำนาจน่าเกรงขาม ร่ำรวยทอง มั่นคง แข็งแรง ทรงบาดาล ชื่ออื่น ขี้เหล็กบ้าน ขี้เหล็กหวาน สะเกิ้ง สะโก้ง ไม้พุ่มหรือต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง 7 ม. ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก ออกสลับ ใบย่อย 5-10 คู่ รูปไข่หรือรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 1-2 ซม. ยาว 2.5-4 ซม. โคนและปลายมน หลังใบเรียบ ท้องใบมีขนประปราย ก้านใบสั้น ดอก สีเหลือง ออกเป็นช่อ มี 10-15 ดอก ก้านดอกรวมขนาด 2.5-5 ซม. ดอกย่อยขนาด 2.5-3 ซม. กลีบประดับรูปไข่ ขนาด 4-5 มม. ก้านดอกย่อยขนาด 1-2 ซม.กลีบรองดอก 5 กลีบ สีเขียวอมเหลือง กลีบดอก 5 กลีบ เกสรผู้ 10 อัน เป็นหมัน 3 อัน ผล เป็นฝักแบนเรียบ กว้าง 1-1.5 ซม. ยาว 7-20 ซม. เมื่อแก่จะแตกตามตะเข็บ มีเมล็ด 15-25 เมล็ด ผิวมันเป็นเงา กว้าง 4 มม. ยาว 8 มม. พบทั่วไปในแถบเอเชียเขตร้อน เป็นพืชชอบแดด ในประเทศไทยนิยมปลูกทั่วไป มักพบเห็นตามทางหลวง ที่ปลูกดอกเหลือง 2 ข้างทาง ออกดอกตลอดปี ชอบแดดจัด น้ำปานกลาง ทนแล้งได้ดี ประโยชน์ : รากใช้ถอนพิษไข้ พะยูง หมายถึง การพยุงให้ดีขึ้น ในด้านฐานะของผู้อยู่อาศัย พะยูง หรือ พยุง เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ผลัดใบ สูง 15-25 เมตร มีชื่อสามัญว่า Siamese Rosewood เปลือกสีเทาเรียบ เรือนยอดทรงกลมหรือรูปไข่ ใบ เป็นช่อแบบขนนกปลายใบเดี่ยว เรียงสลับ ใบย่อยเรียงสลับจำนวน 7 - 9 ใบ ขนาดกว้าง 3 - 4 เซนติเมตร ยาว 4 - 7 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ผิวใบด้านบนสีเขียวเข้ม ท้องใบสีจาง ดอก ขนาดเล็กสีขาว กลิ่นหอมอ่อน ออกรวมกันเป็นช่อตามง่ามใบ และตามปลายกิ่ง ผล เป็นฝักรูปขอบขนานแบนบางขนาดกว้าง 1.2 เซนติเมตร ยาว 4 - 6 เซนติเมตร มีเมล็ด 1 - 4 เมล็ด พะยูงมักพบเห็นในป่าดิบแล้ง และป่าเบญจพรรณชื้น ทั่ว ๆ ไป ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออก ออกดอกเดือนพ.ค.-ก.ค. ส่วนฝักพะยูงจะแก่ในเดือนก.ค.-ก.ย. ประโยชน์ : เนื้อไม้สีแดงอมม่วง ถึงแดงเลือดหมูแก เนื้อละเอียด แข็งแรงทนทาน ขัดและชักเงาได้ดี ใช้ทำเครื่องเรือน เกวียน เครื่องกลึงแกะสลัก ทำเครื่องดนตรี เช่น ซอ ขลุ่ย ลูกระนาด กันเกรา หมายถึง ป้องกันภยันตรายต่างๆ และทำให้เสาบ้านมั่นคง กันเกรา อีกชื่อเรียก ตำเสา หรือมันปลา ชื่อสามัญคือ Common Tembusu เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางจนถึงใหญ่ ไม่พลัดใบมีลำต้นสูงประมาณ 25 เมตร ทรงต้นเป็นรูปกระบอก เปลือกนอกหยาบสีน้ำตาลปนดำ ใบนั้นเป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามกัน มีสีเขียวเข้มและมัน ใบจะหนาและมน โคนและปลายใบจะเรียวแหลม ใบกว้างประมาณ 1-2 นิ้ว ยาว ประมาณ 4 นิ้ว เวลาออกดอกจะออกเป็นช่อ เมื่อเริ่มออกใหม่จะมีสีขาว พอแก่จะมีสีเหลืองจนถึงสีเหลืองแก่ ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 นิ้ว โคนกลีบดอกจะเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปแจกันทรงสูงยาวประมาณ 0.5 นิ้ว ปลายดอกแยกออกเป็น 5 แฉก ผลนั้นตอนอ่อน ๆ จะเป็นสีส้ม แต่พอแก่แล้วจะเป็นสีแดงเข้ม ลักษณะผลจะเป็นลูกกลม ๆ กว้างประมาณ 6 มม. เหมาะจะเป็นไม้ให้ร่มเงาหรือไม้บังลม ดอกมีกลิ่นหอม ชอบแดดจัด น้ำปานกลาง ประโยชน์ : เพราะเนื้อไม้ที่มีสีเหลืองอ่อนๆ และเสี้ยนตรงเนื้อละเอียด เนื้อไม้เหนียว แข็ง ทนทาน จึงนิยมในการทำเสาเรือน แก่นมีรสฝาดใช้เป็นยาบำรุงธาตุ แก้อาการแน่นหน้าอก เปลือกใช้บำรุงเลือด แก้ผิวหนังพุพอง มาถึงตอนนี้ก็ทราบความหมายของไม้มงคลนามทั้ง 9 ชนิด สำหรับใช้วางศิลาฤกษ์ในพิธีปลูกบ้าน อาคารใหม่กันแล้ว หวังว่าข้อมูลนี้คงเป้นประโยชน์แก่ผู้อ่านไม่มากก็น้อย อย่างไรก็ตามบ้านจะอยู่ดี สบายใจ มั่นคง และเจ้าบ้านจะร่ำรวย มีอำนาจ วาสนา คงไม่ได้ขึ้นอยู่กับไม้มงคลนามเท่านั้น แต่การทำความดีและบุญก็ช่วยได้ในชาตินี้นะคะ