ประวัติ เครื่องเขิน

ประวัติ ความเป็นมา
เครื่องเขินเป็นภาชนะเครื่องใช้ที่ทำจากไม้ไผ่สาน แล้วทาด้วยรักสีดำ
ตกแต่งลวดลายด้วยเปลือกหอยมุก ทองคำเปลว เงินเปลว ให้เกิดลวดลาย
ที่สวยงามน่าชม เครื่องเขินเป็นภาชนะที่ใช้ในชีวิตประจำวันทางภาคเหนือ
ภาชนะที่นิยมทำ เช่น แจกัน ถาด ตลับ ขันน้ำ โถ ที่เขี่ยบุหรี่ เชี่ยนหมาก
ตลับ ตลุ่ม ฯลฯ ในปัจจุบันนอกจากจะใช้ไม้ไผ่สานแล้ว ยังใช้ไม้กลึงด้วย
เครื่องจักรและวัสดุอื่นๆอีกเช่นพลาสติก กระดาษอัด ไม้อัด เหล็ก อลูมิเนียม
ดินเผา และผลิตภัณฑ์ที่ผลิตออกมามีรูปแบบต่างๆมากมายทั้งในรูปวัสดุ
เครื่องใช้ในบ้านและเป็นของที่ระลึก เป็นต้น

เขิน เป็นชื่อของชาวไทยซึ่งอยู่ทางเชียงตุง เรียกว่า ไทยเขิน บางกลุ่ม
ได้อพยพมาอยู่ที่ หมู่บ้านเขิน ปัจจุบันอยู่ในแถบ ต.หายยา อ.เมืองจ.เชียงใหม่
ตั้งแต่ต้นสมัยรัตนโกสินทร์และได้ทำเครื่องเขินเป็นอาชีพ แม้ในปัจจุบันก็ยัง
ทำอยู่ ด้วยเหตุนี้จึงสันนิษฐานว่า ชาวไทยเขินคือผู้ที่ทำเครื่องเขินเป็นแห่ง
แรกในประเทศไทย นอกจากนั้นยังมีหลักฐานว่าจีนคือต้นกำเนิดมาตั้งแต่อดีต
ในสมัยสุโขทัย พร้อมเครื่องสังคโลก เพราะในสมัยสุโขทัยได้มีการลงรักปิด
ทองซึ่งเป็นวิธีกรรมหนึ่งของเครื่องเขิน
วัสดุสำคัญในการทำเครื่องเขินคือยางรัก (รักคือต้นไม้ชนิดหนึ่ง)การที่จะ
นำยางรักมาจะต้องกรีดจากต้นรัก ยางรักมีสีดำ มีมากทางภาคเหนือและภาค
ใต้ แต่นิยมนำมาใช้ทำเครื่องเขินทางภาคเหนือเพราะแห้งเร็วกว่าภาคใต้

งานเครื่องเขินเป็นหัตถกรรมที่ขึ้นชื่อของจังหวัดเชียงใหม่ เป็นงานที่
ต้องอาศัยความอดทน ประณีต และชำนิชำนาญ ประกอบกับฝีมือทางด้าน
ศิลปะอันมีคุณค่าน่าส่งเสริมและอนุรักษ์ให้คงอยู่ตลอดไป