หลักในการร้อยมาลัย

เรื่อง หลักในการร้อยมาลัย
  1. ความหมายของมาลัย
   มาลัย  หมายถึง   ดอกไม้ประดิษฐ์แบบไทยลักษณะหนึ่ง  โดยการนำดอกไม้ ใบไม้ กลีบดอกไม้และส่วนต่าง ๆ ของดอกไม้ ใบไม้ ที่ร้อยได้ มาร้อยเป็นพวง  มีลักษณะต่าง ๆ กันมากมายหลายแบบ  ตั้งแต่เดิมจนถึงแบบสมัยใหม่  ซึ่งได้ดัดแปลงมาจากแบบดั้งเดิมนั้นเอง
  2. ประเภทต่าง ๆ ของมาลัยได้
   2.1 แบ่งตามหน้าที่ใช้สอย
    2.1.1   มาลัยชายเดียว  หมายถึง มาลัยที่มีลักษณะเป็นพวงกลม มีอุบะห้อยเป็นชายเพียงพวงเดียว ซึ่งบางคนอาจเรียกว่า “มาลัยมือ มาลัยข้อมือ หรือมาลัยคล้องแขน” ก็ได้ ถ้าใช้ในการทูลเกล้า  ถวาย ก็เรียกว่า “มาลัยข้อพระกร” มาลัยชายเดียวนี้ใช้
สำหลับคล้องแขนหรือบูชาพระ
    2.1.2   มาลัยสองชาย หมายถึง มาลัยที่นิยมผูกต่อริบบิ้นหรือโบว์ทั้งสองชาย และมีอุบะห้อยชายมาลัย  ทั้งสองพวงมาลับสองชายนี้ใช้สำหรับคล้องคอบุคคลสำคัญในงานนั้น ๆ ใช้แขวนหน้ารถหรือหัวเรือก็ได้ บางคนอาจเรียกมาลัยชนิดนี้ว่า “มาลัยคล้องคอ”  ถ้าใช้คล้องคอเจ้าบ่าว เจ้าสาว ก็เรียกว่า มาลัยบ่าว-สาว
    2.1.3   มาลัยชำร่วย  หมายถึง  มาลัยขนาดเล็ก  น่ารัก กระจุ๋มกระจิ๋ม  สำหรับมอบให้บุคคลจำนวนมาก  เป็นของชำร่วย  ตอบแทน การขอบคุณที่มาร่วมในงานนั้น ๆ
  2. แบ่งตามรูปแบบของการร้อย
   2.2.1   มาลัยซีก หรือเสี้ยว หมายถึง มาลัยที่ร้อยตามขวางเพียงครึ่งวงกลม
   2.2.2   มาลัยกลม หมายถึง มาลัยที่ร้อยตามขวางเป็นวงกลม ตามยาวไปตลอดเข็ม
   2.2.3   มาลัยแบน หมายถึง มาลัยที่มีรูปทรงตามขวาง เป็นรูปยาวตามกลีบ ปลายกลีบของด้านตรงข้ามยาวประมาณจดแนวเส้นรอบวงแต่ปลายกลีบของด้านขวางและ ด้านตรงข้ามแคบ
   2.2.4   มาลัยรี หมายถึง มาลัยที่มีรูปทรงตามขวาง เป็นรูปรูปทรงตามยาวขึ้นไปตลอดเข็ม
   2.2.5   มาลัยสามเหลี่ยม หมายถึง มาลัยที่มีรูปทรงตามขวาง เป็นรูปสามเหลี่ยม
   2.2.6   มาลัยสี่เหลี่ยม หมายถึง มาลัยที่มีรูปทรงตามขวาง เป็นรูปสี่เหลี่ยมด้าน
   2.2.7   มาลัยตุ้ม หมายถึง มาลัยที่มีรูปทรงตามขวางเป็นรูปวงกลมขนาดเล็กแล้วค่อย ๆ ใหญ่ตรงกลาง หัวท้ายเรียว ช่วงกลางโค้งมน
   2.2.8   มาลัยตัวหนอน หมายถึง มาลัยที่มีลักษณะคล้ายมาลัยตุ้มแต่ยาวกว่า
   2.2.9   มาลัยตัวหนอนคู่ หมายถึง มาลัยที่มีลักษณะเหมือนมาลัยตุ้ม 2 ตุ้มร้อยต่อกัน
   2.2.10 มาลัยสามกษัตริย์ หมายถึง มาลัยที่ร้อยด้วยดอกบานไม่รู้โรยเป็นชั้น ๆ คล้องต่อกันสามวง
   2.2.11 มาลัยพวงดอกไม้ หมายถึง มาลัยที่ร้อยด้วยดอกไม้เรียงต่อกันเป็นสายยาว ผูกกันเป็นวง

   2.3 แบ่งตามลักษณะโครงร่าง
    2.3.1   มาลัยตัวสัตว์  หมายถึง มาลัยที่ร้อยให้เป็นรูปร่างสัตว์  เช่น  หนู  กระรอก  กระแต  กระต่าย  ชะนี  ฯลฯ
    2.3.2   มาลัยลูกโซ่  หมายถึง มาลัยที่ร้อยจากมาลัยกลมหรือมาลัยซีก นำมาคล้องต่อกันเป็นวงคล้องโซ่
    2.3.3   มาลัยเปีย  หมายถึง  มาลัยที่ร้อยจากมาลัยกลมและตุ้ม มาประกอบเป็นพวง โดยเอามาลัยกลมผูกเป็นวงตรงกลาง บนและล่างต่อด้วยตุ้มด้านละ 1  ตุ้ม
    2.3.4   มาลัยครุย  หมายถึง  มาลัยที่ร้อยจากมาลัยกลมขนาดใหญ่ มีอุบะตุ้งติ้งห้อยระบายเป็นครุยโดยรอบ
    2.3.5   มาลัยดอกกล้วยไม้  หมายถึง  มาลัยที่ร้อยด้วยดอกกล้วยไม้ล้วน ๆ  เป็นส่วนตัวของมาลัย
  
3. คำต่าง ๆ ที่ใช้ในการร้อยมาลัย
   - ดอกตุ้ม หมายถึง ส่วนประกอบที่อยู่ปลายสุดของอุบะ เช่น ดอกข่าประดิษฐ์ กุหลาบตูม  บานไม่รู้โรย  จำปี  จำปา  ชบาหนู  กล้วยไม้  เป็นต้น
   - อุบะ หมายถึง  ดอกไม้ที่ใช้ห้อยชายมาลัยให้สวยงาม
   - ซีก  หมายถึง  มาลัยที่ผูกปิดรอยต่อของมาลัย หรือนำไปผูกรัดเป็นมาลัยลูกโซ่
   - แต่งตัว  หมายถึง  การนำส่วนต่าง ๆ  ของมาลัยผูกต่อเข้าด้วยกันจนสำเร็จและสวยงาม
   - แป้น  หมายถึง ส่วนที่เป็นที่รองรับดอกไม้ที่ร้อยอยู่ในเข็มมาลัย  และปิดท้ายของการร้อยมาลัยเมื่อจบเข็ม

 4. หลักการร้อยมาลัย
   - การเตรียมเข็มมาลัย ใช้น้ำมันทาเข็มให้ลื่น แล้วเช็ดให้สะอาด
   - การเตรียมแป้นใบตอง การร้อยมาลัย 1 เข็ม  ต้องใช้แป้นใบตองเท่ากัน 2 อัน
   - การถือเข็มมาลัย ถือเข็มมาลัยด้วยมือซ้ายสูงจากก้านเข็มประมาณ 3 นิ้ว
   - การปลิดกลีบกุหลาบใช้มือซ้ายจับก้านกุหลาบคว่ำลง มือขวาจับกลีบกุหลาบชั้นบน แล้วค่อย ๆ ดึงเข้าหาตัว
   - การพับกลีบดอกไม้  เอาโคนกลีบออกข้างนอกพับทบครึ่งตามยาวของกลีบ  แล้วพับทบกลีบ  ออกมาทั้งสองข้าง

   วิธีการร้อยมาลัย
   - ร้อยจากด้านซ้ายสุดก่อนเป็นกลีบแรก กลีบต่อ ๆ ไปร้อยหมุนตามเข็มนาฬิกา  ร้อยแต่ละชั้นควรให้สับหว่างกับแถวแรก
   
วิธีแต่งตัวมาลัย
   - สำรวจและตกแต่งตัวมาลัยให้เรียบร้อย
   - ผูกอุบะกับตัวมาลัย
   - ผูกมาลัยซีกปิดรอยต่อระหว่างอุบะกับตัวมาลัย
   - ผูกมาลัยกับริบบิ้น